EILO, czyli obturacja krtani indukowana wysiłkiem, to stan w którym dochodzi do przejściowego i odwracalnego zwężenia światła krtani, co doprowadza do trudności w oddychaniu podczas intensywnej aktywności fizycznej. Jest to schorzenie wynikające z nieprawidłowego ułożenia się struktur krtani, głównie fałdów głosowych i nagłośni, w trakcie wysiłku.
Najczęściej zgłaszane objawy związane z EILO:
- uczucie duszności, zwłaszcza przy wdechu,
- świszczący oddech (tzw. stridor),
- uczucie "zaciskania" lub blokady w gardle,
- kaszel.
Objawy najczęściej występują W CZASIE wysiłku fizycznego o wysokiej intensywności i ustępują PO KRÓTKIEJ (kilkuminutowej) przerwie. EILO często mylone jest z astmą wysiłkową, jednak w przeciwieństwie do astmy, dotyczy górnych dróg oddechowych (krtań), a nie oskrzeli. Pacjenci z nieprawidłowym rozpoznaniem astmy często zgłaszają brak poprawy po podaniu leków wziewnych rozszerzających oskrzela (co odróżnia EILO od astmy wysiłkowej).
DIAGNOSTYKA W KIERUNKU EILO
Czym jest badanie CLE?
Badanie CLE (Continuous Laryngoscopy during Exercise - ciągła laryngoskopia podczas wysiłku) pozwala na ocenę czynności krtani (fałdów głosowych) w trakcie intensywnego wysiłku fizycznego. CLE jest jedynym badaniem, które pozwala na rozpoznanie EILO.
Jak przebiega badanie?
Badanie przeprowadza dwóch lekarzy - otolaryngolog i specjalista medycyny sportowej.
Przygotowanie pacjenta:
Pacjent siada w wygodnej pozycji, a lekarz aplikuje miejscowe znieczulenie do nosa i gardła w postaci aerozolu/żelu z lignokainą. Następnie przez jedno z nozdrzy wprowadzany jest cienki, giętki fiberoskop – mała kamera umieszczona na końcu elastycznej rurki umożliwiająca rejestrację obrazu struktur krtani w czasie rzeczywistym na monitorze. Fiberoskop zostaje przymocowany do specjalnego hełmu, który pacjent ma na głowie przez cały czas trwania badania. Dzięki temu kamera stabilnie utrzymuje swoją pozycję, umożliwiając ciągłą obserwację krtani bez ograniczania swobody ruchów.
Główna część badania:
Pacjent wykonuje stopniowo narastający wysiłek na bieżni lub cykloergometrze, symulując warunki, w których występują objawy. Test rozpoczyna się od niskiego, komfortowego poziomu wysiłku – np. marszu. Protokół obejmuje ciągłe zwiększanie obciążenia, co oznacza zwiększenie prędkości i/lub kąta nachylenia bieżni.
W przypadku wystąpienia objawów (np. duszność, świszczący oddech, uczucie przeszkody w gardle) możliwa jest natychmiastowa ocena, czy wystąpiło ewentualne zwężenie światła krtani.
Zakończenie i analiza wyników:
Po zakończeniu testu fiberoskop jest delikatnie usuwany. Lekarz dokonuje wstępnej analizy nagrania – ocena stopnia i mechanizmu zaburzeń czynności krtani. Pacjent otrzymuje zalecenia dotyczące dalszego postępowania – w zależności od wyniku badania mogą to być ćwiczenia oddechowe, terapia logopedyczna lub dalsza diagnostyka. OSTATECZNY WYNIK BADANIA PACJENT OTRZYMUJE POCZTĄ ELEKTRONICZNĄ W CIĄGU 7 DNI ROBOCZYCH.
Jak przygotować się do badania?
Prosimy o zabranie ze sobą:
1. Wygodnego ubrania i obuwia sportowego (np. dres, koszulka i sportowe buty).
2. Wyników dotychczas wykonanych badań (np. spirometria, RTG klatki piersiowej).
3. Listy aktualnie stosowanych leków.
W celu zachowania Twojego komfortu i bezpieczeństwa zastosuj się do następujących zasad:
1. W dniu badania unikaj intensywnego wysiłku fizycznego.
2. Ostatni posiłek spożyj ok. 2 godzin przed badaniem.
3. Unikaj napojów zawierających kofeinę (np. kawa, herbata) w dniu badania.
4. Nie pal tytoniu w dniu badania.
5. Przyjmij swoje stałe leki zgodnie z zaleceniami lekarza (chyba, że ustalono inaczej).
Czy badanie wiąże się z ryzykiem lub działaniami niepożądanymi?
Dzięki miejscowemu znieczuleniu dyskomfort jest minimalny. Możesz odczuwać lekkie drapanie w gardle lub potrzebę przełknięcia śliny, ale nie wpływa to na przebieg testu.
PRZECIWWSKAZANIA do badania:
- ostre infekcje górnych dróg oddechowych (np. zapalenie zatok, gardła, krtani),
- niekontrolowane nadciśnienie tętnicze, niewyrównana niewydolność serca, niestabilna choroba wieńcowa,
- niekontrolowana astma,
- zaburzenia krzepnięcia krwi, przewlekłe leczenie przeciwkrzepliwe,
- alergia na środki miejscowo-znieczulające (lignokaina),
- ciąża.
LECZENIE I POSTĘPOWANIE PO ROZPOZNANIU EILO
Trening oddechowy
Główną metodą leczenia jest specjalistyczna terapia oddechowa, prowadzona przez doświadczonego fizjoterapeutę lub logopedę. Podczas ćwiczeń pacjent uczy się prawidłowej kontroli pracy mięśni krtani oraz efektywnego oddychania podczas wysiłku.
Techniki relaksacyjne i kontrola oddechu
Stosowanie technik takich jak Manewr EILOBI (Exercise-Induced Laryngeal Obstruction Breathing Instructions) pomaga w opanowaniu objawów poprzez świadome rozluźnianie krtani.
Zmiany w strategii treningowej
Dostosowanie intensywności wysiłku, odpowiednia rozgrzewka i stopniowe zwiększanie obciążeń mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia objawów.
W rzadkich przypadkach – leczenie chirurgiczne
Jeśli terapia zachowawcza nie przynosi poprawy, w wyjątkowych sytuacjach może być rozważana minimalnie inwazyjna operacja krtani, np. z użyciem lasera. Należy podkreślić, że aktualnie nie wykazano skuteczności leczenia farmakologicznego (w formie leków wziewnych, tabletek, syropów itp.).
