Lekarskie badanie kwalifikacyjne w sporcie. Czy czas na zmianę zaleceń?
Lekarskie badania kwalifikacyjne i kontrolne dzieci i młodzieży przeprowadzane są przed podjęciem treningów (badania wstępne) w danej dyscyplinie sportu w celu oceny ryzyka zdrowotnego związanego z podejmowaniem intensywnej aktywności fizycznej oraz w trakcie uprawiania sportu (badania kontrolne) w celu monitorowania wpływu obciążeń treningowych na stan zdrowia.
Zarówno na świecie jak i w Europie brak jest jednolitego standardu tego badania i możemy zaobserwować różne rozwiązania w poszczególnych państwach. W USA od 3,2% do 13,9 % dzieci i młodzieży poddawanych lekarskiej kwalifikacji do uprawiania sportu wymaga dodatkowych badań a 0,3% - 1,3% otrzymuje orzeczenie o czasowej lub trwałej niezdolności. Polska jest jednym z niewielu krajów, który posiada precyzyjne regulacje prawne w postaci Rozporządzeń Ministra Zdrowia określających zakres, częstotliwość oraz kwalifikacje lekarzy uprawnionych do wydawania orzeczeń lekarskich o stanie zdrowia. Pomimo, że wspomniane regulacje obowiązują już blisko 15 lat to dane dotyczące stwierdzanych nieprawidłowości podczas przeprowadzanych badań nie są zbierane ani publikowane. Brak zatem wiedzy czy są one skuteczne. Z drugiej strony od dłuższego czasu w środowisku lekarzy zajmujących się orzecznictwem sportowo – lekarskim toczy się dyskusja dotycząca zakresu badań potrzebnych do wydania orzeczenia.
Próbą odpowiedzi na powyższe pytania jest projekt „Analiza przyczyn niezdolności do uprawiania sportu”, który powstał w Centralnym Ośrodku Medycyny Sportowej w Warszawie. Przeanalizowano procedury orzecznicze wydane w 3 placówkach COMS w okresie 1.10.2015 – 1.10.2017 oraz w Regionalnym Ośrodku Medycyny Sportowej „Sportvita” w Bydgoszczy w okresie 1.5.2016 – 1.5.2018 pod kątem przyczyn niezdolności.
Stwierdzono, że 3% sportowców w COMS i 2% w WPSL w Bydgoszczy otrzymało orzeczenie o czasowej niezdolności do uprawiania sportu. Ponad 30% przyczyn wykryto w trakcie wywiadu lekarskiego. Analiza szczegółowa ujawniła, że najczęstszymi były przyczyny kardiologiczne (46%) a w dalszej kolejności: ortopedyczne (24%), nieprawidłowe wyniki badań krwi (9%), neurologiczne (5%), nieprawidłowe wyniki badań moczu (4%), okulistyczne (4%) oraz laryngologiczne (2%).
Wyniki tej analizy potwierdzają wartość lekarskiego badania kwalifikacyjnego i takich jego składowych jak: wywiad, badanie przedmiotowe, badanie ortopedyczne, EKG, badanie morfologii krwi obwodowej oraz badanie moczu. Przydatność badania EEG, konsultacji neurologicznej, konsultacji okulistycznej oraz laryngologicznej wydaje się ograniczona i powinna być przedmiotem dokładnej analizy.
dr n. med. Jarosław Krzywański
Centrum Medycyny Klinicznej i Doświadczalnej, Centralny Ośrodek Medycyny Sportowej, Warszawa
